Na podstawie ustawy Prawo energetyczne Minister Klimatu i Środowiska wydała rozporządzenie z dnia 1 lipca 2022 r. w sprawie szczegółowych zasad stwierdzania posiadania kwalifikacji przez osoby zajmujące się eksploatacją urządzeń, instalacji i sieci (Dz.U. 2022 poz. 1392).

Rozporządzenie określa rodzaje prac, stanowisk oraz urządzeń, instalacji i sieci energetycznych, przy których eksploatacji jest wymagane posiadanie kwalifikacji potwierdzonych uprawnieniami energetycznymi w postaci świadectw kwalifikacyjnych.

Urządzenia, instalacje i sieci energetyczne, przy eksploatacji których wymagane jest posiadanie uprawnień energetycznych zostały podzielone na trzy grupy:

Grupa 1 – Urządzenia, instalacje i sieci elektroenergetyczne wytwarzające, magazynujące, przetwarzające przesyłające i zużywające energię elektryczną.

Grupa 2 – Urządzenia wytwarzające, magazynujące, przetwarzające, przesyłające i zużywające ciepło oraz inne urządzenia energetyczne.

Grupa 3 – Urządzenia, instalacje i sieci gazowe wytwarzające, przetwarzające, przesyłające, magazynujące i zużywające paliwa gazowe.

Pełny wykaz rodzajów urządzeń, instalacji i sieci, przy których eksploatacji jest wymagane posiadanie kwalifikacji potwierdzonych świadectwem kwalifikacyjnym został zamieszczony w załączniku nr 1 do rozporządzenia Ministra Klimatu i Środowiska z dnia 1 lipca 2022 r. w sprawie szczegółowych zasad stwierdzania posiadania kwalifikacji przez osoby zajmujące się eksploatacją urządzeń, instalacji i sieci.

Wyróżniamy dwa rodzaje uprawnień energetycznych ze względu na zajmowane stanowisko:

• stanowisko eksploatacji.
• stanowisko dozoru.

Stanowisko EKSPLOATACJI – dotyczy to stanowisk osób wykonujących prace w zakresie obsługi, konserwacji, remontu, naprawy, montażu lub demontażu i czynności kontrolno-pomiarowych.

Stanowisko DOZORU – dotyczy to stanowisk osób kierujących czynnościami pracowników wykonujących prace na stanowisku eksploatacji lub stanowiska osób sprawujących nadzór nad eksploatacją urządzeń, instalacji i sieci.

W świadectwie kwalifikacyjnym określa się czynności, do wykonywania których jest uprawniony pracownik:

• obsługa,
• konserwacja,
• remont lub naprawa,
• montaż lub demontaż,
• prace kontrolno-pomiarowe.

W gospodarstwach domowych powszechnie używane są urządzenia i instalacje elektryczne, cieplne lub gazowe. Nasuwa się więc pytanie: dlaczego w zakładzie pracy przy takim samym lub podobnym urządzeniu jak w domu wymaga się ode mnie posiadania świadectwa kwalifikacyjnego, a w domu nie?

Odpowiedzi znajdujemy w dwóch rozporządzeniach:

• w Rozporządzeniu Ministra Energii z dnia 28 sierpnia 2019 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy urządzeniach energetycznych dopuszczono wykonywanie czynności obsługi przy urządzeniach energetycznych powszechnego użytku, czyli urządzeniach energetycznych przeznaczonych na indywidualne potrzeby ludności lub używanych w gospodarstwach domowych.
• w Rozporządzeniu Ministra Klimatu i Środowiska z dnia 1 lipca 2022 r. w sprawie szczegółowych zasad stwierdzania posiadania kwalifikacji przez osoby zajmujące się eksploatacją urządzeń, instalacji i sieci wyłączono obowiązek posiadania świadectw kwalifikacyjnych przy obsłudze urządzeń elektrycznych o napięciu znamionowym nie wyższym niż 1 kV i mocy znamionowej nie wyższej niż 20 kW, jeżeli w dokumentacji określono zasady jego obsługi oraz urządzeń lub instalacji cieplnych o mocy znamionowej nie wyższej niż 50 kW.

O otrzymanie świadectwa kwalifikacyjnego może ubiegać się osoba, która ukończyła 18 lat. Od poziomu wiedzy i doświadczenia osoby starającej się o świadectwo kwalifikacyjne zależy, jaki zakres uprawnień otrzyma.

Nie. Uprawnienia energetyczne trzeba odnawiać do 5 lat. Ciągły rozwój techniczny wymaga, aby systematycznie odświeżać swoją wiedzę. Najważniejszym jest przecież żeby bezpiecznie wykonywać swoją pracę.

Aby uzyskać uprawnienia energetyczne należy złożyć wniosek do komisji kwalifikacyjnej uprawnionej (w zakresie, o który się ubiegamy) o przeprowadzenia egzaminu sprawdzającego. Wniosek składa osoba ubiegająca się o potwierdzenie kwalifikacji lub aktualny pracodawca tej osoby.

Przed egzaminem zawsze warto odświeżyć i uzupełnić swoją wiedzę przechodząc szkolenie przypominające wiedzę w zakresie, o który się kandydat ubiega.

Egzamin kwalifikacyjny jest przeprowadzany w formie ustnej. Podczas egzaminu zespół egzaminacyjny wyznaczony przez przewodniczącego komisji, sprawdzi wiedzę wymaganą do pracy na stanowiskach eksploatacji albo dozoru w zakresie obsługi, konserwacji, remontów, montażu i ewentualnie kontrolno-pomiarowym dla określonych urządzeń, instalacji i sieci.

Na podstawie pozytywnego wyniku egzaminu komisja kwalifikacyjna wydaje świadectwo kwalifikacyjne. Świadectwo uprawnia do zajmowania się eksploatacją urządzeń, instalacji i sieci na stanowisku dozoru albo eksploatacji w określonym zakresie i dla określonych urządzeń.

Za sprawdzenie kwalifikacji pobierana jest opłata w wysokości 10% minimalnego wynagrodzenia za pracę obowiązującego w dniu złożenia wniosku. W pierwszej połowie 2023 roku jest to kwota 349 zł.

W Łodzi działa oddział Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Mechaników Polskich, przy którym funkcjonuje Energetyczna Komisja Kwalifikacyjna nr 310 powołana przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki.